آیات 1 تا 5 بقره | اهل تقوا | جلسه 31

تفسیر سوره مبارکه بقره آیه 1 تا 5 جلسه 31

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

41 جلسه شرح ویژگیهای مُتَّقین

--------------------------------

 

 

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ‏

الم (1)ذلِکَ الْکِتابُ لا رَیْبَ فیهِ هُدىً لِلْمُتَّقینَ (2)  الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ (3) وَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ (4) أُولئِکَ عَلى‏ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (5)

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

الم (بزرگ است خداوندى که این کتاب عظیم را، از حروف ساده الفبا به وجود آورده). (1) آن کتاب با عظمتى است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت پرهیزکاران است. (2) (پرهیزکاران) کسانى هستند که به غیب [آنچه از حس پوشیده و پنهان است‏] ایمان مى‏آورند؛ و نماز را برپا مى‏دارند؛ و از تمام نعمتها و مواهبى که به آنان روزى داده‏ایم، انفاق مى‏کنند. (3) و آنان که به آنچه بر تو نازل شده، و آنچه پیش از تو (بر پیامبران پیشین) نازل گردیده، ایمان مى‏آورند؛ و به رستاخیز یقین دارند. (4)آنان بر طریق هدایت پروردگارشانند؛ و آنان رستگارانند. (5)

تفسیر سوره مبارکه بقره - آیات 1  تا   5

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی

«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَةُ الدَّائِمَةُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».

مقدمه

• پیرامون آیات سوره‌ی مبارکه‌ی بقره، «الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقیمُونَ الصَّلاةَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ * وَ الَّذینَ یُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ وَ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ»[1] نکاتی را مفصّل بیان کردیم.

تقدّم تفسیر البیان مرحوم علّامه

نسبت به کتاب المیزان ایشان

• یک جمع‌بندی روی این مطالب داریم، نسبت به آنچه که در کتاب البیان مرحوم علّامه‌ی طباطبایی (بیان شده است) که (علّامه) قبل از تفسیر المیزان آن تفسیر را تا جزء پانزدهم نوشتند که تفسیر مثل المیزان توسعه و بسط ندارد ولی بسیاری از مطالبی که گفته شده است، مشابه است، همان مطالبی است که در بیان مطالب المیزان وجود دارد و بعضی نکات آن قابل توجّه است که شاید بعضی از آن‌ها را در المیزان نگفتند.
• لذا من نکاتی را از همین البیان برای شما آوردم که قابل توجّه است و إن‌شاءالله یک نکاتی را هم از کنز الدّقائق که بسیار مطالب زیبایی در این آیه است (بیان می‌کنم) و إن‌شاءالله بحث تجزیه و ترکیب این آیات را بررسی می‌کنیم تا به «أُولئِکَ عَلى‏ هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»[2] برسیم، خود این قسمت یک مطلب جداگانه‌ای است و مطلب بعدی مطالبی راجع به کفّار دارد. «إِنَّ الَّذینَ کَفَرُوا سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ»[3] پرونده‌ی این بحث بسته می‌شود و آن بحث دوباره شروع می‌شود.

قلب جایگاه اعتقاد

• کلمه‌ی «قُولهُ سُبحانه: یُؤْمِنُونَ»[4] یؤمنون این‌جا فرموده است هم «یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ» و هم «یُؤْمِنُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَیْکَ وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِکَ» می‌فرماید: «الایمان تمکّنُ الاعتقادِ فِی القلب» می‌فرماید: تمّکن و جاگیری اعتقاد در دل است.

شک و ریب آفت اعتقاد

• «مَأخوذٌ مِنَ الأمن کَأنَّ المُؤمن یُعطی لِما أمَنَ بهِ الأمن مِنَ الرَّیبِ وَ الشَّک وَ هُوَ آفةُ الاعتقاد» یعنی انسان مؤمن از درون از آفت و شکّ بر آنچه که باید اعتقاد داشته باشد، امنیت پیدا می‌کند که ریب و شکّ آفت اعتقاد است.

بیان مراتب ایمان در کلام مرحوم علّامه

• بعد می‌فرماید: «وَ الإیمانُ کَما مرَّ مَعنى ذو مَراتب» ایمان مراتب دارد. «إذِ الإذعان رُبَّما یَتعلُّقُ بِالشی‌ءِ نفسهِ فَیَترَتّبُ علیهِ أثرهُ فقط» یک وقت بر خود آن چیز است. «وَ رُبَّما یَشتدُّ بَعضُ الاشتداد فَیتعلَّقُ بِبعضِ لوازمِهِ» بعضی وقت‌ها به بعضی از لوازم آن هم کشیده می‌شود. «وَ رُبَّما یُتعلُّقُ بِجمیعِ لوازمِهِ» بعضی وقت‌ها به همه‌ی آنچه که جزء لوازم آن ایمان است (کشیده می‌شود) نه به خود ایمان تنها، همه‌ی لوازم آن را هم...

رابطه‌ی حال مکلّفین و مراتب ایمان

• «فَیُستَنتجُّ مِنهُ أنَّ لِلمؤمنینَ طَبقاتُ عَلى حَسبِ مَراتبِ الإیمان» که مسلّم ایمان دارای مراتب خود است، آن هم به حسب حال مکلّفین است. نه این‌که بگوییم خود ایمان طبقات دارد. ایمان یک کلّی مشکّک ذو مراتبی است که به حسب حال افراد، مرتبه‌های مختلف پیدا می‌کند.

شرط محکم شدن ایمان و پایه‌های اعتقادی انسان

• هر چه انسان در ممارست در بندگی خود پیش برود، درجه‌ی ایمان و پایه‌های اعتقادی او محکم‌تر می‌شود و تعالی پیدا می‌کند. این نکته‌ی قابل توجّهی است که در این بحث باید دقّت داشته باشید. بعد می‌فرماید: «قُولهُ سُبحانه: بِالْغَیْب‏» این هم خصوصاً برای ما در این ایام مهدویّت نکته‌ی مهمّی است. ایام مهدویّت برای ما قابل توجّه است.

 

---

[1]- سوره‌ی بقره، آیات 3 و 4.

[2]- همان، آیه 5.

[3]- همان، آیه 6

[4]- تفسیر البیان فى الموافقة بین الحدیث و القرآن، ج ‏1، ص 75.

 

TafsirRezvan_02_1_5_031.mp3