پژوهش های تفسیری سوره بقره آیه 49

فهرست مطالب [پنهان]

• 1 پژوهش های تفسیری آیه چهل و نهم سوره بقره
• 2 موضوع : نعمت آزادى ملت بنى اسرائیل
• 3 و آزمایش‏هاى مشکل آنان
• 4 و نسل کشى فرعونیان
• 5 نکته‏ ها و اشاره ‏ها :
  • 5.1 ۱)  تحمیل بدترین شکنجه ها بر بنی اسرائیل
  • 5.2 ۲) یادآوری روز نجات بنی اسرائیل
  • 5.3 ۳) پیشرفت ملتها در گرو استقلال
  • 5.4 ۴) زمینه های نابودی و اسارت جامعه 
  • 5.5 ۵) تکامل با مشکلات و امتحانات الهی
• 6 آموزه ‏ها و پیام‏ها :
  • 6.1 ۱)  یادآوری روز نجات مردم
  • 6.2 ۲) مهمترین نعمت برای هر ملت
  • 6.3 ۳) واکنش مناسب در مقابل مشکلات
  • 6.4 ۴) اقدامات مستکبران جهان 
  • 6.5 ۵) چشم طمع مستکبران جهان

پژوهش های تفسیری آیه چهل و نهم سوره بقره

تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان

موضوع : نعمت آزادى ملت بنى اسرائیل

و آزمایش‏هاى مشکل آنان

و نسل کشى فرعونیان

وَ إِذْ نَجَّیْناکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ وَ فِی ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ‏

و [یاد کنید] هنگامى را که شما را از (چنگ) فرعونیان نجات دادیم، در حالى که شما را (با شکنجه و) عذاب بدى مى‏آزردند؛ پسران شما را سر مى‏بریدند؛ و زنان شما را زنده نگاه مى‏داشتند و در این‏ [ها] آزمایش بزرگى از [جانب‏] پروردگارتان بود.

نکته‏ ها و اشاره ‏ها :

۱)  تحمیل بدترین شکنجه ها بر بنی اسرائیل

تعبیر «یَسُومُونَکُمْ» در اصل به معناى جستجوى چیزى است و به معناى تحمیل کار بر دیگران نیز مى ‏آید.[۱] این تعبیر اشاره دارد که فرعونیان بدترین شکنجه ‏ها و عذاب‏ها را بر بنى ‏اسرائیل تحمیل مى ‏کردند.

۲) یادآوری روز نجات بنی اسرائیل

این آیه ‏روز نجات و آزادى بنى اسرائیل را به آنان یادآور مى‏ شود که یکى از روزهاى الهى و ایّام اللَّه بوده است. هر ملتى باید روز آزادى خود را بزرگ بدارد. این مطلب آثار روان‏ شناختى مهمى دارد؛ یعنى سبب مى ‏شود که شکر آن را به جا آورند و قدر آزادى خود را بدانند و از ارتجاع و بازگشت به وضع سابق جلوگیرى شود.

۳) پیشرفت ملتها در گرو استقلال

این آیه ‏تقریباً با همین عبارات در سوره ‏ى ابراهیم نیز آمده است‏[۲] و تکرار آن براى یادآورى برترین نعمت‏ هاست، و هیچ ملتى بدون استقلال و آزادى از چنگ طاغوت‏ها و مستکبران نمى ‏تواند پیشرفت کند؛ چرا که ملتى که از نظر اقتصادى، سیاسى، فرهنگى و فکرى اسیر دیگران باشد، نیروها و ذخایرش به غارت مى‏ روند و فرصت رشد و پیشرفت پیدا نمى‏ کند.

۴) زمینه های نابودی و اسارت جامعه 

فرعونیان نیروهاى فعال جامعه‏ ى بنى‏ اسرئیل را نابود مى‏ کردند ؛ و این روش استعمارگران و مستکبران در طول تاریخ بوده و در عصر ما نیز هست که با طرح نقشه ‏هاى ماهرانه، مى‏ کوشند جوانان را به فساد و تباهى بکشند تا زمینه‏ ى تضعیف و اسارت ملت‏ها فراهم شود و از این روست که انواع اعتیاد، فحشا و فساد را در جهان سوم ترویج مى‏ کنند.

۵) تکامل با مشکلات و امتحانات الهی

برخى مشکلات و گرفتارى‏ هاى بشر براى امتحان اوست و این از شئون ربوبیّت و پرورش ‏دهندگى خداست که از این راه انسان‏ها را مى‏ آزماید تا رشد و تربیت و تکامل پیدا کنند.

آموزه ‏ها و پیام‏ها :

۱)  یادآوری روز نجات مردم

روز نجات و آزادى ملت‏ها را به آنان یادآورى کنید (تا قدر آن را بدانند).

۲) مهمترین نعمت برای هر ملت

آزادى و استقلال هر ملت از مهم‏ترین نعمت‏هاست.

۳) واکنش مناسب در مقابل مشکلات

گاهى مشکلات براى آزمایش شماست (پس واکنشى مناسب داشته باشید و سپاس‏گزار باشید).

۴) اقدامات مستکبران جهان 

مستکبران جهان در پى نسل‏ کشى و تباه کردن نیروى جوان ملت‏ها هستند (پس مراقب توطئه‏ ها باشید!).

۵) چشم طمع مستکبران جهان

مستکبران جهان چشم طمع به دختران ملت‏ هاى مستضعف دارند (پس مراقب توطئه ‏ها باشید!).

[۱] . ر. ک: المفردات فى غریب القرآن؛ تفسیر ابوالفتوح رازى، ج ۷، ص ۷ و المنار، ج ۱ ص ۳۰۸

[۲] . البته قاعدتاً نخست آیه‏ى ۶ سوره‏ى ابراهیم، سپس آیه‏ى ۴۹ سوره‏ى بقره فرود آمده‏است؛ چرا که سوره‏ى ابراهیم مکى و سوره‏ى بقره مدنى است. البته در آیه‏ى ۴۹ سوره‏ى بقره« واو» عاطفه بر سر« ویذبحون» نیامده است و در سوره‏ى طه واو آمده تا آن را بر« سُوءَ الْعَذابِ» عطف کند، در حالى که« سر بریدن» خود یکى از مصداق‏هاى عذابِ بد است و این به خاطر اهمیت عذاب سربریدن کودکان و زنده نگه داشتن زنان است که جداگانه آمده است( تفسیر نمونه، ج ۱۰، ص ۲۷۴)

 

تفسیر قرآن مهر، ج‏۱، ص: ۲۶۲