پژوهش های تفسیری آیه 41 سوره بقره

پژوهش های تفسیری آیه چهل و یکم سوره بقره

تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان

موضوع : رابطه قرآن با کتب آسمانی پیشین . چهار فرمان پاسداشت

--------------------------------

41. وَ آمِنُوا بِما أَنْزَلْتُ مُصَدِّقاً لِما مَعَکُمْ وَ لا تَکُونُوا أَوَّلَ کافِرٍ بِهِ وَ لا تَشْتَرُوا بِآیاتِی ثَمَناً قَلِیلًا وَ إِیَّایَ فَاتَّقُونِ‏
و به آنچه فرو فرستادم (/ قرآن) ایمان آورید، در حالى که مؤید چیزى است که با شماست. و نخستین انکار کننده آن نباشید؛ و بهاى اندک را با آیات‏ من مبادله نکنید؛ و تنها (از عذاب) من (خودتان) را حفظ کنید.

 

شأن نزول :

یهودیان براى بزرگان خود هم‏چون کعب بن اشرف، هر سال مجلس میهمانى باشکوهى برگزار مى‏ کردند، از این رو سران یهود حاضر نمى‏شدند به پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله ایمان آورند و چنین منافعى را از دست بدهند و نشانه‏هاى پیامبر صلى الله علیه و آله در تورات را انکار مى‏کردند و به بهاى اندکى، هم‏چون یک مهمانى، مى‏ فروختند. «1»
 

نکته‏ ها و اشاره‏ ها :

1) نکته اوّل

  در این آیه‏ چهار فرمان اساسى براى یهودیان بیان شده است که در حقیقت پیامى براى همه‏ ى دین‏داران دنیاست.

الف) به قرآن ایمان آورید که هماهنگ با اصول و بشارت‏هاى کتب آسمانى پیشین است.
ب) با توجه به اطلاعاتتان در مورد ظهور پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله و حقانیت آیات ‏الهى، اولین منکران قرآن نباشید و خود را در برابر حق قرار ندهید.
ج) ارزش آیات ‏الهى را بدانید و آنها را به بهاى اندکى نفروشید.
د) تقوا و پارسایى پیشه سازید و با آیات‏ و دستورهاى الهى مخالفت نکنید تا از عذاب او محفوظ بمانید.

2) نکته دوّم

مقصود از تأیید کتاب‏هاى آسمانى پیشین توسط قرآن چیست؟
در این مورد دو تفسیر ارائه شده است:

الف) در تورات اوصاف پیامبر اسلام و کتاب او آمده است «2» و بعد از ظهور اسلام روشن شد که این مطالب با قرآن منطبق است؛ از این رو، قرآن مؤید و منطبق با کتاب‏هاى آسمانى قبل به شمار مى‏آید. ولى این مطلب بدان معنا نیست که قرآن همه‏ى مطالب تورات و انجیل را تأیید مى‏کند؛ چون مسلماً این کتاب‏ها تحریف شده ‏اند و برخى مطالب آن الهى نیست. «3»
ب) قرآن اصول اساسى کتاب‏هاى آسمانى پیشین (هم‏چون: توحید، نبوت و معاد و بشارت‏هاى آنان به وجود پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله) را تأیید مى‏کند، نه تمام جزئیات و تحریفات خرافى آنها را و حتى گاهى به طور صریح مطالب آنها را رد مى‏کند؛ همان‏طور که اختلافات آنها را در داستان آدم، لوط و عیسى علیهم السلام مى‏بینیم.

_______________________________________________
 (1) مجمع البیان، ذیل آیه‏
 (2) در این مورد ر. ک: ذیل آیه‏ى 157 سوره‏ى اعراف‏
 (3) تفسیر نمونه، ج 1، ص 207 و 211

 

3) نکته سوّم

کفر به قرآن و انکار آیات‏الهى ناپسند است اما پیشگامى، در این راه براى کسى که از کتاب‏هاى آسمانى گذشته و حقانیّت اسلام اطلاع دارد، ناپسندتر و عجیب‏تر است؛ از این رو قرآن به یهودیان سفارش مى‏کند که از نخستین منکران قرآن نباشید، که پیشگامى در این راه عذاب دردناک‏ترى را براى شما در پى خواهد داشت.

4) نکته چهارم

این آیه‏به ارزش وحى الهى و ارزان فروختن آن توسط یهودیان اشاره کرده است. سران یهود که قبل از اسلام، بشارتگر ظهور پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله بودند، پس از قیام پیامبر صلى الله علیه و آله، او را انکار کردند و آیات‏الهى تورات را تحریف نمودند تا منافع اندک خویش را حفظ کنند؛ حال آن که فروختن آیه‏اى از آیات‏با ارزش الهى در ازاى تمام دنیا، ارزان فروشى است؛ زیرا دنیا فانى و پست است و آیات‏الهى جاویدان و هدایت‏آفرین‏اند.
 

آموزه‏ ها و پیام‏ ها :

1) رابطه‏ ى قرآن با کتاب‏هاى آسمانى پیشین، سازگارى و تأیید (اصول و بشارت‏هاى آنها) است.
2)  قرآن‏ باورى و تقوا، وظایفى الهى است.
3) پیش‏گامى در مخالفت با قرآن ناپسندتر است (و عذاب بیش‏ترى دارد).
4) ارزش آیات‏ الهى را بدانید و آنها را ارزان نفروشید.
5) در روابط اجتماعى، براى جلب موافقت دیگران، از یادآورى مشترکات خود با آنها استفاده کنید.
 

                        تفسیر قرآن مهر، ج‏1، ص: 247