پژوهش های تفسیری آیه 12و 11 سوره بقره

پژوهش های تفسیری آیه یازدهم سوره بقره

تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان

موضوع : فریب وجدان و ادعای اصلاح طلبی منافقان

--------------------------------

11.   وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ لا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قالُوا إِنَّما نَحْنُ مُصْلِحُونَ‏

و هنگامى که به آنان گفته شود: «در زمین فساد مکنید؛» مى‏گویند: «ما فقط اصلاح‏گریم.»

12.   أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَ لکِنْ لا یَشْعُرُونَ‏
آگاه باشید که آنان فقط فسادگرند ولیکن (با درک حسّى) متوجه نمى‏شوند.
 

نکته‏ ها و اشاره‏ ها :

1) نکته اوّل

در این آیات‏ به یکى از نشانه ‏هاى منافقان، یعنى فریب وجدان و ادعاى اصلاح‏ طلبى «1» اشاره شده است.
گاهى منحرفان و آلودگان براى رهایى از سرزنش وجدان خویش، آن را فریب مى‏ دهند و کارهاى زشت خود را با عناوین زیبا توجیه مى‏ کنند و کم ‏کم باور مى‏ کنند که این اعمال زشت نیست بلکه نوعى اصلاح‏ گرى است و در نتیجه، با خیالى آسوده به اعمال خلاف خود ادامه مى ‏دهند؛ همان‏طور که سران آمریکا، بمباران هیروشیما و ناکازاکى و کشتار حدود دویست هزار انسان بى گناه را، با عنوان کمک به صلح جهانى توجیه کردند و یا اشغال عراق و افغانستان را کمک به دموکراسى معرفى مى‏ کنند.

2) نکته دوّم

 در عصر ما استعمارگران غربى ، منافقان را که عوامل سازمان‏ یافته‏ ى آنان هستند و کشورهاى اسلامى را به سوى فساد و انحطاط سوق مى ‏دهند، اصلاح طلب معرفى مى‏ کنند و از آنان حمایت مى‏ نمایند، به طورى که کم‏ کم خودشان باور مى‏ کنند که اصلاح طلب اند، در حالى که فساد گرند و خود متوجّه نیستند.

3) نکته سوّم

قرآن کریم بارها مسلمانان را به اصلاح خویش و جامعه فرا مى‏ خواند و اصلاح‏ طلبى را وظیفه ‏ى اسلامى مؤمنان معرفى مى‏ کند. «2»
پس اصلاح ‏طلبان واقعى مؤمنان هستند، امّا منافقان براى پوشاندن فسادگرى خود، از این عنوان زیبا سوء استفاده مى ‏کنند.
 

آموزه‏ ها و پیام‏ ها :

1) نفاق عامل فساد در جامعه است.
2) منافقان گرفتار فریب وجدان شده ‏اند.
3) منافقان را از انحصار طلبى و ادعاى اصلاح‏ طلبى کاذب بشناسید. «3»

___________________________________
 (1). واژه‏ ى «مصلحون» از ماده ‏ى «صُلح» و در اصل به معناى «شایسته» است. برخى نیز آن را به معناى «سازش» گرفته‏ اند، شاید از آن جهت که از بین بردن اختلافات کار شایسته‏ اى است؛ بنابراین «مصلح» به معناى صلح‏ طلب، شایسته‏ کار و سازش‏ طلب است‏
 (2). «وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُما» (سوره ‏ى حجرات، آیه‏ ى 9؛ سوره‏ ى نساء، آیه‏ ى 114 و سوره‏ ى انفال، آیه‏ ى 8)

( 3). جمله ‏ى‏« أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ» انحصار را مى‏رساند. یعنى در اصل مفسد، این‏ها هستند و مفسدهاى دیگر در مقابل آنها مفسد محسوب نمى‏شوند؛ زیرا فساد و تباهکارى در وجود آنها تجسّم یافته است ولى خودشان نمى‏ دانند.( برگرفته از آشنایى با قرآن، ج 2، ص 88)

 

                        تفسیر قرآن مهر، ج‏1، ص: 181