پژوهش های تفسیری آیه 14 سوره بقره

پژوهش های تفسیری آیه چهاردهم سوره بقره

تفسیر رضوان . حوزه علمیه اصفهان

موضوع : دو چهره گی و ریشخند زدن منافقان

--------------------------------

14. وَ إِذا لَقُوا الَّذِینَ آمَنُوا قالُوا آمَنَّا وَ إِذا خَلَوْا إِلى‏ شَیاطِینِهِمْ قالُوا إِنَّا مَعَکُمْ إِنَّما نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُنَ‏
و هنگامى که کسانى را که ایمان آورده ‏اند ملاقات کنند، مى‏گویند: «ایمان آوردیم.» و هنگامى که با شیطان (صفت) هاى خود خلوت کنند، مى‏گویند:  «در حقیقت ما با شماییم ما [آنان را] فقط ریشخند مى‏ کنیم.»

نکته‏ ها و اشاره‏ ها :

1) نکته اوّل

یکى از نشانه ‏هاى منافقان دو چهره داشتن آنهاست، یعنى منافق دو شخصیت دارد و در هر جمعیتى که قرار مى‏ گیرد هم‏رنگ آنان مى‏ شود و طبق مذاق و خوشایند آنان سخن مى‏ گوید؛ بنابراین، مسلمانان نباید فریب چرب‏ زبانى منافقان را بخورند.

2) نکته دوّم

مقصود از شیاطین در این‏جا همان رؤسا و رهبران شیطان‏ صفت منافقان است که پشت صحنه قرار دارند و منافقان را هدایت مى ‏کنند. «1»

3) نکته سوّم

منافقان جلسات سرّى دارند و سخن دل خود را در انجمن‏هاى پنهان مى‏ زنند؛ یعنى گروه‏هاى زیرزمینى و خانه‏ هاى تیمى تشکیل مى ‏دهند تا علیه مؤمنان توطئه کنند.

ناریان مر ناریان را جاذب‏ اند

نوریان مر نوریان را طالب‏ اند

 (مولوى)

4) نکته چهارم

منافقان با تظاهر به اسلام، جامعه ‏ى ایمانى و مسلمانان را استهزا مى ‏کنند و در دل به آنان مى‏ خندند و این مطلب را در جلسات سرّى بیان مى ‏کنند؛ یعنى دل و زبان آنها یکى نیست و هدف دیگرى در پشت کردار و گفتارشان نهفته است که باید با زیرکى کشف گردد.
------------------------------------------------

 (1). واژه‏ ى «شیطان» از ماده ‏ى «شَطَن» به معناى دور شدن یا از ماده‏ ى «شاط» به معناى شعله ور شدن خشم است. شیطان به هر موجود شرور از انسان و جن و حیوان گفته مى‏شود (المفردات فى غریب القرآن) و گاهى به «ابلیس»، یعنى همان شیطان معروف که آدم را فریب داد، گفته مى‏ شود؛ چرا که از رحمت خدا دور شد

 

آموزه‏ ها و پیام‏ ها :

1) منافقان را از دو چهره بودنشان بشناسید.
2) فریب ایمان ظاهرى منافقان را مخورید که آنان در حقیقت ایمان ندارند بلکه شما را ریشخند مى‏ کنند.
3) رهبران منافقان، افرادى شیطان صفت‏ اند.
4) منافقان جلسات سرّى دارند و در آن علیه مؤمنان سخن مى‏ گویند (و توطئه مى‏ کنند، پس مراقب توطئه‏ هاى آنان باشید).

 

                        تفسیر قرآن مهر، ج‏1، ص: 184