.jpg)
آیه ۱۸۴ | ارزش در تسلیم به فرمان خداست روزه یا افطار ۳
- تفسیر سوره مبارکه بقره آیه ۱۸۴ جلسه ۴
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی
۴ جلسه تفسیر آیه صد و هشتاد و چهار
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثى بِالْأُنْثى فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسانٍ ذلِکَ تَخْفیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ رَحْمَهٌ فَمَنِ اعْتَدى بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلیمٌ (۱۷۸) وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاهٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۷۹) کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّهُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقینَ (۱۸۰) فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذینَ یُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ (۱۸۱) فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (۱۸۲) یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۸۳) أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۱۸۴)
اى اهل ایمان! در مورد کشته شدگان بر شما قصاص مقرّر و لازم شده: آزاد در برابر آزاد، برده در برابر برده، زن در برابر زن. پس کسى که [مرتکب قتل شده چنانچه] از سوى برادر [دینى] اش [که ولىِّ مقتول است] مورد چیزى از عفو قرار گرفت [که به جاى قصاص، دیه و خونبها پرداخت شود] پس پیروى از روش شایسته و پسندیده [نسبت به وضع مادى قاتل بر عهده عفو کننده است]، و پرداخت دیه و خونبها با نیکویى و خوشرویى [بر عهده قاتل است]. این [حکم] تخفیف و رحمتى است از سوى پروردگارتان؛ پس هر که بعد از عفو، تجاوز کند [و به قصاص قاتل برخیزد] براى او عذابى دردناک است. (۱۷۸) اى صاحبان خرد! براى شما در قصاص مایه زندگى است، باشد که [از ریختن خون مردم بدون دلیل شرعى] بپرهیزید. (۱۷۹) بر شما مقرّر و لازم شده چون یکى از شما را مرگ در رسد، اگر مالى از خود به جا گذاشته است، براى پدر و مادر و خویشان به طور شایسته و پسندیده وصیت کند. این حقّى است بر عهده پرهیزکاران. (۱۸۰) پس کسانى که بعد از شنیدن وصیت، آن را تغییر دهند، گناهش فقط بر عهده آنانى است که تغییرش مىدهند یقیناً خدا شنوا و داناست. (۱۸۱) پس کسى که از انحراف وصیت کننده [در مورد حقوق ورثه] یا از گناه او [که به کار نامشروع و ناحقّى وصیت کند] بترسد، و میان ورثه [با تغییر دادن وصیت بر اساس احکام دین] اصلاح دهد، گناهى بر او نیست یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (۱۸۲) اى اهل ایمان! روزه بر شما مقرّر و لازم شده، همان گونه که بر پیشینیان شما مقرّر و لازم شد، تا پرهیزکار شوید. (۱۸۳) [در] روزهایى چند [روزه بگیرید] پس هر که از شما بیمار یا در سفر باشد [به تعداد روزههاى فوت شده] از روزهاى دیگر [را روزه بگیرد] و بر آنان که روزه گرفتن طاقتفرساست، طعام دادن به یک نیازمند [به جاى هر روز] کفاره آن است. و هر که به خواست خودش افزون بر کفاره واجب، بر طعام نیازمند بیفزاید، برایش بهتر است و روزه گرفتن [هر چند دشوار و سخت باشد] اگر [فضیلت و ثوابش را] بدانید براى شما بهتر است. (۱۸۴)
تفسیر سوره مبارکه بقره – آیه ۱۸۴
آیه ۱۸۴ | ارزش در تسلیم به فرمان خداست روزه یا افطار ۱
حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یدالله رضوانی
«أَعُوذُ بِاللَّهِ السَّمِیعِ الْعَلِیمِ مِنَ الشَّیْطَانِ اللَّعینِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ وَ صَلَّی اللهُ عَلَی سَیِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرینَ وَ اللَّعنَهُ الدَّائِمَهُ عَلَی أعْدائِهِمْ مِنَ الآنِ إلِی قِیامِ یَومِ الدِّینِ».
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الْقِصاصُ فِی الْقَتْلى الْحُرُّ بِالْحُرِّ وَ الْعَبْدُ بِالْعَبْدِ وَ الْأُنْثى بِالْأُنْثى فَمَنْ عُفِیَ لَهُ مِنْ أَخیهِ شَیْءٌ فَاتِّباعٌ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَداءٌ إِلَیْهِ بِإِحْسانٍ ذلِکَ تَخْفیفٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ رَحْمَهٌ فَمَنِ اعْتَدى بَعْدَ ذلِکَ فَلَهُ عَذابٌ أَلیمٌ (۱۷۸) وَ لَکُمْ فِی الْقِصاصِ حَیاهٌ یا أُولِی الْأَلْبابِ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۷۹) کُتِبَ عَلَیْکُمْ إِذا حَضَرَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَکَ خَیْراً الْوَصِیَّهُ لِلْوالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبینَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقینَ (۱۸۰) فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ ما سَمِعَهُ فَإِنَّما إِثْمُهُ عَلَى الَّذینَ یُبَدِّلُونَهُ إِنَّ اللَّهَ سَمیعٌ عَلیمٌ (۱۸۱) فَمَنْ خافَ مِنْ مُوصٍ جَنَفاً أَوْ إِثْماً فَأَصْلَحَ بَیْنَهُمْ فَلا إِثْمَ عَلَیْهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ (۱۸۲) یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَى الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ (۱۸۳) أَیَّاماً مَعْدُوداتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکُمْ مَریضاً أَوْ عَلى سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى الَّذینَ یُطیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعامُ مِسْکینٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْراً فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ وَ أَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ (۱۸۴)
اى اهل ایمان! در مورد کشته شدگان بر شما قصاص مقرّر و لازم شده: آزاد در برابر آزاد، برده در برابر برده، زن در برابر زن. پس کسى که [مرتکب قتل شده چنانچه] از سوى برادر [دینى] اش [که ولىِّ مقتول است] مورد چیزى از عفو قرار گرفت [که به جاى قصاص، دیه و خونبها پرداخت شود] پس پیروى از روش شایسته و پسندیده [نسبت به وضع مادى قاتل بر عهده عفو کننده است]، و پرداخت دیه و خونبها با نیکویى و خوشرویى [بر عهده قاتل است]. این [حکم] تخفیف و رحمتى است از سوى پروردگارتان؛ پس هر که بعد از عفو، تجاوز کند [و به قصاص قاتل برخیزد] براى او عذابى دردناک است. (۱۷۸) اى صاحبان خرد! براى شما در قصاص مایه زندگى است، باشد که [از ریختن خون مردم بدون دلیل شرعى] بپرهیزید. (۱۷۹) بر شما مقرّر و لازم شده چون یکى از شما را مرگ در رسد، اگر مالى از خود به جا گذاشته است، براى پدر و مادر و خویشان به طور شایسته و پسندیده وصیت کند. این حقّى است بر عهده پرهیزکاران. (۱۸۰) پس کسانى که بعد از شنیدن وصیت، آن را تغییر دهند، گناهش فقط بر عهده آنانى است که تغییرش مىدهند یقیناً خدا شنوا و داناست. (۱۸۱) پس کسى که از انحراف وصیت کننده [در مورد حقوق ورثه] یا از گناه او [که به کار نامشروع و ناحقّى وصیت کند] بترسد، و میان ورثه [با تغییر دادن وصیت بر اساس احکام دین] اصلاح دهد، گناهى بر او نیست یقیناً خدا بسیار آمرزنده و مهربان است. (۱۸۲) اى اهل ایمان! روزه بر شما مقرّر و لازم شده، همان گونه که بر پیشینیان شما مقرّر و لازم شد، تا پرهیزکار شوید. (۱۸۳) [در] روزهایى چند [روزه بگیرید] پس هر که از شما بیمار یا در سفر باشد [به تعداد روزههاى فوت شده] از روزهاى دیگر [را روزه بگیرد] و بر آنان که روزه گرفتن طاقتفرساست، طعام دادن به یک نیازمند [به جاى هر روز] کفاره آن است. و هر که به خواست خودش افزون بر کفاره واجب، بر طعام نیازمند بیفزاید، برایش بهتر است و روزه گرفتن [هر چند دشوار و سخت باشد] اگر [فضیلت و ثوابش را] بدانید براى شما بهتر است. (۱۸۴)
أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ ۚ فَمَنْ کَانَ مِنْکُمْ مَرِیضًا أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ فَعِدَّهٌ مِنْ أَیَّامٍ أُخَرَ ۚ وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَهٌ طَعَامُ مِسْکِینٍ ۖ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ ۚ وَأَنْ تَصُومُوا خَیْرٌ لَکُمْ ۖ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ۱
معنای کره و طوع
دو نکته در این آیه قابل توجه هستند یکی اینکه این بحث طوع در برابر کُره قرار دارد یعنی کسی که با طیب نفس کاری انجام بدهد ؛ طیب نفس یعنی با تمایل کامل طوع به معنای طیب نفس داوطلبانه، مشتاقانه و با اشتیاق سمت و سوی یک چیزی را نظر کردن و آن را انجام دادن که این را باید دقت کنیم.
طوع و علاقه در انجام اعمال
آنکه مورد باشد و برای ما بهترین می‌باشد این است که طوعا باشد «فَمَنْ تَطَوَّعَ» کسی که به دنبال تمایل نفسانی می‌باشد تطوع از باب تفعل و مطاوعه یعنی به دنبال طیب نفس و داوطلبانه پیشروی کند و این کار را انجام دهد، آن خیرا خواهد بود و بهتر است.
بحث نسخ در آیات روزه
جمله «فَهُوَ خَیْرٌ لَهُ» ۲ یعنی این امر برای شما سود دارد در در این آیه و آیات قبلی و بعدی برخی از مفسرین بحث نسخ را آوردند خلاصه ناسخ و منسوخ‌هایی که قائل شدند یکی اینکه گفتند «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۳ ناسخ «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۴ می‌باشد و دیگر اینکه گفتند «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ» ۵ ناسخ «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۶ است.
آیات ناسخ و منسوخ
یعنی در قسمت اول «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۷ را که فرمود کسانی که طاقت کمتری دارند روزه نگیرند لذا این «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۸ را نسخ می‌کند که گفتیم بحث وجوب در صیام را می‌رساند جمله بعدی «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ» ۹ جمله «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۱۰ برخی افراد اینگونه قائل شدند که وقتی «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ» ۱۱ صرف حضور در این ماه و اینکه کسی ماه را درک کند باید روزه بگیرد و طوبا باشد و می‌گوید :«وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۱۲ را نسخ کردند.
ناسخ ایام معدودات
مثلا در اینجا می‌گویند :«فَمَنْ شَهِدَ» در اینجا عام بوده و شامل همه می‌شود و یکی از موارد آن کسانی هستند که طاقت کمتری دارند لذا این را، ناسخ آن دانسته‌اند برخی افراد می‌گویند :«شهر رمضان» ناسخ «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» است چون آنچه که در آیه شهر رمضان آمده باید روزه گرفته شود و «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» نمی‌توان روزه گرفت.
مطلق روزه در رمضانخود تشریح به شهر رمضان را بر «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ»تشریح می‌کند چون «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» در آیه قبل بود بعد می‌فرماید :«أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» ناسخ «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۱۳ می‌باشد که مطلق هر زمانی را می تواند شامل گردد که «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» آن را نسخ می‌کند که روزه گرفتن همیشگی نیست.
حکم وجوب صیام در روزه
ولی آنچه حق و حقیقت مطلب است اینکه آن‌ها نسخ نیستند در هیچ کدام از آن‌ها نسخ نیستند و در هیچ کدام از آن‌ها ما نسخ نداریم «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۱۴ که آورده شده حکم وجوب را برای ما می‌آورد بعد آن «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» درواقع بیانگر آن موعدی می‌باشد که وجوب صیام را بر آن وجود دارد.
نسبت ظرفیه برای روزه
بیان زمان و موعد صیام دارد نه اینکه «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» کتابت و وجوب را نسخ کند «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» یک ظرف است نسبت هر چیزی به آن فعل کلام نسبت خودش را دارد اینجا نسبت ظرفیه وجود دارد یعنی زمان صیام چه موعدی است؟ «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» اما این «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» مبهم می‌باشد برای ما بیان نشده و شهر رمضان آن را برای ما بیان می‌کند.
حکم عام درباره روزه
این موارد نسخ نیستند اگر نسخ بود باید کلا حکم را برمی‌داشت یعنی حکم که برای مکلفین آمده و مکلفین را که بیان کرده بود حکم برای آن‌ها آورد «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۱۵ برای مومنین یک آیه ای بیاید و بر همه مومنین چون «الَّذِینَ آمَنُوا» عام بوده و همه مومنین را شامل می‌شود همه مومنان باید روزه بگیرند اگر این باید را از همه مومنان بردارد، این نسخ خواهد شد.
عدم نسخ حکم در آیات
اگر حکم را برای همه نسخ کند مصداق دارد اما اگر بیان زمان روزه را کند نسخ نیست یا برای برخی افراد استثنا قائل شود لذا«ما مِنْ عامٍّ الّا وَ قَدْ خُصَّ» هیچ قانونی نیست مگر تخصیص بخورد بالاخره افرادی که طاقت کمتری دارند، روزه بر آن‌ها واجب نیست در اصل در شرایط عامه برای مکلف بیان شده یکی از شرایط عامه‌ای که همه قبول دارند قدرت است.
عدم وجود ناسخ در آیات
کسی که مکلف می‌باشد شرط تکلیف و وجوب آن بر او در این است که بتواند اگر کسی نتواند تکلیف ما لایتاب خواهد بود نه اینکه ما بخواهیم اجبار کنیم لذا کسانی که بیان کردند که این موارد نسخ هستند گویا با دقت درباره نسخ اطلاعت نداشتند و معنی آن را نمی‌داستند! نسخ به معنای برداشتن حکم نسبت به موضوع می‌باشد با بیانی که در ناسخ وجود دارد.
وجود تکلیف برای همه مومنین
در این موارد هیچ کدام حکم را برنداشتند اگر دقت کنید در این جملاتی که بیان شده «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ»۱۶ این تکلیف را از همه مومنان برنداشته اگر یک جایی گفته «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» نه اینکه همیشه روزه بگیرید یک مدت کم باید روزه بگیرید اگر حکم وجوب بدون زمان بیاید وقتی می گویند :«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» ۱۷ و قرینه‌ای در کار نباشد همه چنین فکر می‌کنند که باید تمام سال را روزه بدارند.
ایام معدود در روزه
روزه گرفتن طولانی سخت خواهد بود پس خدا می‌فرماید :«أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» به فرض می‌گویند باید مالیات دهید اما نه اینکه همه درآمد خود را مالیات دهید بنابراین آنچه که به عنوان ناسخ آوردند یکی «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ»۱۸ بوده و دیگری «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ» ۱۹ است.
عدم وجود نسخ در آیه
می‌فرماید این «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ»۲۰ کلمه«الشَّهْرَ» از الفاظ عامه موصوله به شمار می‌رود و شامل همگان شده و «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۲۱ را نسخ می‌کند پس حکم آن برداشته می‌شود یعنی باید آن‌ها باید روزه بگیرند یا شهر رمضان ناسخ «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» می‌شود یا «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ»، ناسخ «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۲۲ می‌باشد اما فی الواقع هیچ کدام از آن‌ها نسخ نیستند.
عدم نسخ احکام
فی النفس الامر هیچ کدام از این چهار جمله ناسخ آن منسوخات ادعا شده و مدعی نمی‌باشند بنابراین مسلما این‌ها برخی بیان زمان و موعد روزه هستند و برخی دیگر بیان اینکه قدرت و امکان داشتن برای انجام تکلیف، از شرایط عامله تکلیف است اینجا طاقت و توان داشتن را نیاورد «یُطِیقُونَهُ» یعنی برای او سخت می‌شود.
خیر روزه در زمان سالمندی
افراد در سالمند شدن نمی‌توانند روزه بگیرند چگونه سخت می‌شود؟ برای مثال باید مدت زمانی را بخوابد این «خیر لکم»خواهد بود در قرآن می‌فرماید:«ذلک خیر لکم» و آن بهترین شما می‌باشد، قصد دارد این را بگوید فرد روزه دار باید بخوابد تا بتواند اعمال خود را انجام دهد.
تحمل سختی در روزه
برای مثال برخی افراد تمام سال کار سخت می‌کنند می‌تواند کار نکند و مرخصی بگیرد اگر ما برای ما روزه گرفتن واجب شد اما سخت باشد این اشکالی ندارد که روزه نگیریم اما اگر روزه بگیریم برای ما بهتر است و بهتر خواهد بود که با تحمل سختی و مشکل بیشتر روزه را بگیرید.
عدم نسخ کل حکم روزه
حکم خدا اما نسخ نمی‌شود و کل روزه نسخ نخواهد شد نسخ را اگر دقت کنیم و بگوییم جمله «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۲۳ ناسخ «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» ۲۴ می‌باشد یعنی کل وجوب از صیام برداشته می‌شود چنین چیزی امکان ندارد هیچ معنایی به چیزی که اکنون عرض کردیم به «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۲۵ دلالت ندارد.
ترک کار برای روزه
جمله«وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۲۶ می‌گوید اگر کسی روزه گرفتن برای او سخت است سرکار نرود و روزه بگیرد اما به سختی روزه گرفتن به این آیه مرتفع می‌شود که اشکال ندارد اما اگر ادا کنید بهتر خواهد بود این اگر گرفتن یعنی اگر باید سرکار بروید، آن را ترک کند و زیر آفتاب نرود تکلیف ما یتاب نمی‌شود این «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ۲۷ یعنی طاقت آن‌ها کمتر می‌باشد.
روزه گرفتن در گذشته
من به یاد دارم افرادی از گذشتگان در محله ما در ذوب آهن کار می‌کردند برخی از آن‌ها اهل روزه بودند برنامه‌ریزی داشتند که در طول سال مرخصی نمی‌گرفتند قبل ماه مبارک رمضان مرخصی می‌گرفتند و به کار نمی‌رفتند یا برخی از آن‌ها با همسر و خانواده به مشهد می‌رفتند از یک روز قبل ماه رمضان تا عید فطر در سفر بودند و بعد از خواندن نماز عید فطر بازمی‌گشتند.
تخصیص قواعد نساء
اگر کسی بتواند زمینه طاقت صیام را برای خودش فراهم کند آن بهتر خواهد بود مثلا حجاب از قواعد نسا برداشته شده اما گفته که اگر آن‌ها حجاب کنند و عفاف پیشه کنند برای آن‌ها بهنر است با اینکه شاید فرد پیرزن باشد و امید و رجایی به ازدواج نداشته باشد این لازم نیست موهای خود را بپوشاند یا حجاب کامل بگیرد قرآن می‌گوید اما اگر برای خود حجاب بگیرد بهتر خواهد بود.
اهمیت عفاف برای زنان
برخی افراد در شهوت و اینکه بخواهند حمله زشتی از نظر دید و چشم ناپاک بزنند و به پیرزن رحم نکنند پس حجاب برای آن‌ها بهتر خواهد بود در آنجا نیز باید به دنبال این باشند که برای خود عفاف ایجاد کنند اگر به یاد داشته باشید «أَنْ یَسْتَعْفِفْنَ» دارد مسلما بحث نسخ را کسانی که در این آیات بیان کرده‌اند حرف درستی نیست و آن را قبول نداریم چون این آیات هیچ کدام نسخ نبوده و بیان عدد و زمان می‌باشد.
دین سهل در روزه
بحث طاقت فرسا بودن و سختی روزه گرفتن برای برخی افراد است لذا آن‌ها را به عنوان تخصیص و استثنا به عنوان آن مواردی که روزه برای آن‌ها آسان گرفته می‌شود چون دین، دین سخت گیری نیست و سهل و سمز را در نظر می‌گیرد و پیامبر نیز برای مردم آسان می‌گرفته و رحمت للعالمین بودند.
منابع
۱_سوره بقره آیه ۱۸۴
۲_سوره بقره آیه ۱۸۴
۳_سوره بقره آیه ۱۸۴
۴_سوره بقره آیه ۱۸۳
۵_سوره بقره آیه ۱۸۵
۶_سوره بقره آیه ۱۸۴
۷_سوره بقره آیه ۱۸۴
۸_سوره بقره آیه ۱۸۳
۹_سوره بقره آیه ۱۸۵
۱۰_سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۱_سوره بقره آیه ۱۸۵
۱۲_سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۳_سوره بقره آیه ۱۸۳
۱۴_سوره بقره آیه ۱۸۳
۱۵_سوره بقره آیه ۱۸۳
۱۶_سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۷_سوره بقره آیه ۱۸۳
۱۸_سوره بقره آیه ۱۸۴
۱۹_سوره بقره آیه ۱۸۵
۲۰_سوره بقره آیه ۱۸۵
۲۱_سوره بقره آیه ۱۸۴
۲۲_سوره بقره آیه ۱۸۳
۲۳_سوره بقره آیه ۱۸۴
۲۴_سوره بقره آیه ۱۸۳
۲۵_سوره بقره آیه ۱۸۴
۲۶_سوره بقره آیه ۱۸۴
۲۷_سوره بقره آیه ۱۸۴
آیه ۱۸۴ بقره - تسلیم فرمان خدا - روزه یا افطار
آیه‌ی ۱۸۴ سوره بقره به روزه و احکام مربوط به آن اشاره دارد. در این آیه، بر اهمیت انجام اعمال با اشتیاق و نیت خالصانه تأکید شده است. همچنین مباحث نسخ و چگونگی اجرا و برداشت‌های مختلف از این آیه نیز مطرح شده‌اند.
معنای کُره و طوع
کُره و طوع در قرآن
دو مفهوم اساسی در این آیه کُره و طوع هستند. کُره به معنای انجام کاری به اجبار و بی‌تمایل است، در حالی که طوع به معنای انجام کاری با طیب نفس و اشتیاق است.
اهمیت طیب نفس
طیب نفس یعنی انجام داوطلبانه و مشتاقانه کاری، که در این آیه بر آن تأکید شده است.
طوع و علاقه در انجام اعمال
تأکید بر طوع
آیه تأکید دارد که انجام اعمال با طوعا و نیت خالصانه، بهتر و سودمندتر است.
تطوع به معنای داوطلبانه
تطوع از باب تفعل و مطاوعه به معنای پیشروی داوطلبانه و با طیب نفس است.
نسخ در آیات روزه
مفهوم نسخ
نسخ به معنای برداشتن حکم قبلی و جایگزینی آن با حکم جدید است.
نسخ آیات روزه
برخی مفسران معتقدند که آیات مختلف روزه ناسخ و منسوخ هستند. آیه‌ی «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» را ناسخ آیه‌ی «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» می‌دانند.
آیات ناسخ و منسوخ
مثال‌های ناسخ و منسوخ
آیات مختلفی در مورد نسخ مطرح شده‌اند، از جمله «فَمَنْ شَهِدَ مِنْکُمُ الشَّهْرَ فَلْیَصُمْهُ» که برخی معتقدند ناسخ «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» است.
ناسخ ایام معدودات
بررسی آیه ایام معدودات
برخی افراد معتقدند که آیه «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» ناسخ آیه «شهر رمضان» است.
حکم وجوب صیام
احکام وجوب روزه
آیه‌ی «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» به وجوب روزه اشاره دارد و ناسخی برای آن وجود ندارد.
نسبت ظرفیه برای روزه
تعیین زمان روزه
آیه‌ی «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» به تعیین زمان و موعد روزه اشاره دارد و نسخ‌کننده نیست.
حکم عام درباره روزه
وجوب روزه برای مؤمنان
آیه‌ی «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» حکم عامی برای وجوب روزه بر همه مؤمنان است.
عدم نسخ حکم در آیات
بررسی حکم‌های نسخ
هیچ‌یک از آیات مذکور نسخ‌کننده حکم وجوب روزه نیستند و تنها به بیان زمان و شرایط روزه پرداخته‌اند.
وجود تکلیف برای همه مؤمنان
شرایط تکلیف و وجوب
آیه‌ی «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» تکلیف روزه را از همه مؤمنان برنداشته است.
خیر روزه در زمان سالمندی
تحمل سختی در روزه
روزه در زمان سالمندی نیز می‌تواند انجام شود و در قرآن به اهمیت آن تأکید شده است.
تحمل سختی در روزه
روزه گرفتن با تحمل سختی
انجام روزه با تحمل سختی و مشکل بیشتر نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
عدم نسخ کل حکم روزه
اهمیت حکم روزه
حکم وجوب روزه از کل برداشته نمی‌شود و نسخ نخواهد شد.
ترک کار برای روزه
اقدام به روزه با شرایط خاص
آیه‌ی «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» به کسانی که روزه برای آن‌ها سخت است، اجازه می‌دهد که کار را ترک کنند.
روزه گرفتن در گذشته
تجربیات افراد گذشته
برخی افراد در گذشته با برنامه‌ریزی مرخصی‌ها و سفرها، روزه‌های خود را به بهترین شکل انجام می‌دادند.
تخصیص قواعد نساء
اهمیت عفاف و حجاب
حجاب و عفاف برای زنان در شرایط خاص همچنان بهتر است، حتی اگر واجب نباشد.
اهمیت عفاف برای زنان
تاکید قرآن بر عفاف
قرآن به زنان توصیه می‌کند که حتی در شرایط غیرضروری نیز عفاف و حجاب را رعایت کنند.
دین سهل در روزه
سهل‌گیری دین در روزه
دین اسلام در مواردی که روزه گرفتن سخت است، راه‌حل‌های آسان‌تری ارائه می‌دهد.
پرسش‌های علمی اجتماعی
- معنای طوع و کُره در قرآن چیست؟
طوع به معنای انجام کاری با طیب نفس و کُره به معنای انجام کاری به اجبار و بی‌تمایل است.
- چرا طیب نفس در انجام اعمال اهمیت دارد؟
انجام اعمال با طیب نفس و اشتیاق باعث افزایش سودمندی و تأثیر مثبت آن می‌شود.
- مفهوم نسخ در قرآن چیست؟
نسخ به معنای برداشتن حکم قبلی و جایگزینی آن با حکم جدید است.
- کدام آیات قرآن ناسخ و منسوخ هستند؟
آیه‌ی «وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ» ناسخ آیه‌ی «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» محسوب می‌شود.
- چرا روزه گرفتن با طیب نفس بهتر است؟
انجام داوطلبانه و با طیب نفس روزه باعث افزایش سودمندی و ثواب آن می‌شود.
- چگونه قرآن به تعیین زمان روزه پرداخته است؟
آیه‌ی «أَیَّامًا مَعْدُودَاتٍ» به تعیین زمان و موعد روزه اشاره دارد.
- آیه‌ی «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیَامُ» به چه معناست؟
این آیه به وجوب روزه بر همه مؤمنان اشاره دارد.
- چرا نسخ آیات روزه اهمیت دارد؟
نسخ آیات روزه باعث تبیین دقیق‌تر احکام و شرایط روزه می‌شود.
- چگونه می‌توان در سالمندی روزه گرفت؟
افراد سالمند نیز با تنظیم برنامه و استراحت مناسب می‌توانند روزه بگیرند.
- چرا انجام روزه با تحمل سختی توصیه می‌شود؟
انجام روزه با تحمل سختی باعث افزایش ثواب و پاداش آن می‌شود.
- آیا حکم وجوب روزه نسخ شده است؟
حکم وجوب روزه نسخ نشده و همچنان برای مؤمنان واجب است.
- چرا برخی افراد از کار خود برای روزه گرفتن مرخصی می‌گرفتند؟
افراد با برنامه‌ریزی مرخصی‌ها می‌توانستند به بهترین شکل روزه‌های خود را انجام دهند.
- چرا حجاب و عفاف برای زنان اهمیت دارد؟
حجاب و عفاف باعث افزایش احترام و امنیت زنان می‌شود.
- چرا دین اسلام در روزه‌گرفتن سهل‌گیری می‌کند؟
دین اسلام در مواردی که روزه‌گرفتن سخت است، راه‌حل‌های آسان‌تری ارائه می‌دهد تا افراد بتوانند به انجام عبادات خود بپردازند.
- چگونه می‌توان در سفر روزه گرفت؟
افراد می‌توانند با برنامه‌ریزی مناسب و تنظیم شرایط سفر، روزه‌های خود را در سفر انجام دهند.
- چگونه می‌توان با تحمل سختی روزه گرفت؟
با تنظیم برنامه و استراحت مناسب، افراد می‌توانند روزه‌های خود را با تحمل سختی انجام دهند.
- چرا در گذشته افراد با خانواده به سفر می‌رفتند؟
افراد با برنامه‌ریزی سفرها و مرخصی‌ها، می‌توانستند به بهترین شکل روزه‌های خود را انجام دهند.
- چگونه می‌توان روزه‌گرفتن را برای خود آسان کرد؟
با تنظیم برنامه مناسب و ایجاد شرایط مناسب، می‌توان روزه‌گرفتن را برای خود آسان کرد.
- چرا قرآن به عفاف و حجاب زنان تأکید دارد؟
عفاف و حجاب باعث افزایش احترام و امنیت زنان می‌شود.
- چگونه می‌توان در زمان سالمندی روزه گرفت؟
افراد سالمند با تنظیم برنامه مناسب و استراحت کافی، می‌توانند روزه‌های خود را انجام دهند.
کلید واژه‌ها
روزه، قرآن، طوع، کُره، طیب نفس، نسخ، روز
۰۱ _۱۲_۱۴۰۱
[kaya_qrcode title_align="alignnone" ecclevel="L" border="4" color="#02dbb7" bgcolor="#FFFFFF" align="alignnone" download_align="alignnone"]
